Πολυτάλαντη designer, πρωτοπόρος στο είδος της και μία από τις σπουδαιότερους εκπροσώπους της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, η Zaha Hadid άφησε φτωχότερο το μοντέρνο design, όταν έφυγε από τη ζωή τον περασμένο Μάρτιο.
Σε συνέντευξή της, η Zaha Hadid, όταν ρωτήθηκε πώς θα περιέγραφε ένας φίλος της το αρχιτεκτονικό στιλ της, απάντησε ως εξής: «Βιρτουόζο της κομψότητας, της προσωπικής αναζήτησης, της έρευνας. Φορτωμένο με τόσες πολλές ιδέες που κανείς δε μπορεί να απομονώσει μόνο μία. Δεν υπάρχει επίσημο ρεπερτόριο». Πώς θα μπορούσε άλλωστε μία πραγματική καλλιτέχνης σαν την Zaha Hadid να μένει πιστή σε μία μόνο τεχνοτροπία; Η απελευθερωμένη αρχιτεκτονική γεωμετρία -με τις ρευστές και πολυδιάστατες πλευρές- και τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα, που αντικατοπτρίζουν το χάος της σύγχρονης ζωής είναι μερικά μόνο στοιχεία που ανταποκρίνονται στις αγαπημένες μεθόδους της πολυτάλαντης αρχιτέκτονα.
Πρωτοπόρος του παραμετρισμού, σύμβολο του νεο-φουτουρισμού και γνωστή εκπρόσωπος της σχολής της αποδόμησης, η Hadid δε θα μπορούσε παρά να κερδίσει επάξια μια θέση ανάμεσα στους κορυφαίους της αρχιτεκτονικής, αφήνοντας πίσω της σπουδαίο έργο. Γνωστότερα δείγματα της δουλειάς της θεωρούνται η όπερα Guangzhou στην Κίνα, το αμερικανικό Broad Art Museum και το κέντρο υγρού στίβου για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012 στο Λονδίνο.
Γεννημένη στις 31 Οκτωβρίου στη Βαγδάτη, η Zaha Hadid έλαβε το πτυχίο Μαθηματικών από το Αμερικανικό Ινστιτούτο της Βυρηττού, πριν εγγραφεί στην Αρχιτεκτονική Σχολή της Αρχιτεκτονικής Ένωσης Λονδίνου, όπου θα γνωρίσει τους καθηγητές της, τον Ολλανδό Rem Koolhaas και τον Έλληνα Ηλία Ζέγγελη, για τους οποίους θα εργαστεί στη συνέχεια στην εταιρία «Office for Metropolitan Architecture» στο Άμστερνταμ. Το 1977 η ίδια θα γίνει συνέταιρος της αρχιτεκτονικής εταιρίας, σηματοδοτώντας την πορεία της ως ρηξικέλευθη αρχιτέκτονας και designer.
Η ίδια δίδαξε σε πολλά Πανεπιστήμια, όπως τα Harvard Graduate School of Design, University of Illinois, Ohio State University και Columbia University, ενώ αποτελεί η πρώτη γυναίκα και η πρώτη αρχιτέκτονας μουσουλμανικής καταγωγής, που κατάφερε να κερδίσει το διεθνές αναγνωρισμένο βραβείο «Pritzker Architecture Prize», το οποίο θεωρείται κορυφαίο στον κόσμο. Μεταξύ πολλών άλλων βραβείων, αξίζει να αναφέρουμε και το Stirling Prize, που δίνεται ετησίως από το Royal Institute of British Architects, το οποίο κέρδισε επί δυο συνεχόμενες χρονιές: το 2010 για την συγκλονιστική δουλειά της στο ΜΑΧΧΙ, το Εθνικό Μουσείο Τέχνης του 21ου Αιώνα στη Ρώμη, και το 2011 για το «Evelyn Grace Academy» το οποίο σχεδίασε σε μορφή «Ζ». Επιπλέον, το 2012 της απονεμήθηκε ο τίτλος της Dame από την βασίλισσα Ελισάβετ ΙΙ του Ηνωμένου Βασιλείου, για τη σπουδαία συμβολή και επιρροή της στο χώρο της αρχιτεκτονικής.
Δυστυχώς η Zaha Hadid πέρασε πρόωρα στη σφαίρα του μύθου, αφήνοντας την τελευταία της πνοή σε ηλικία 65 ετών, στις 31 Μαρτίου 2016. Πέθανε από καρδιακή προβολή στο Miami, όπου νοσηλευόταν με βρογχίτιδα. Δεν υπήρξε ποτέ παντρεμένη και δεν είχε παιδιά, καθώς επιθυμούσε να δώσει όλη την ενέργειά της στην αρχιτεκτονική που η ίδια λάτρευε. Πάλεψε με τα στερεότυπα και τα κατέρριψε, ανοίγοντας το δρόμο της επιτυχίας σε νέες φιλόδοξες γυναίκες αλλά και μουσουλμάνους που παλεύουν με το ρατσισμό και τις προκαταλήψεις.
5+1 επιπλέον γεγονότα που πρέπει να ξέρεις:
- To 1980, η Hadid άνοιξε τη δικής της αρχιτεκτονική εταιρία στο Λονδίνο. Σήμερα, η «Zaha Hadid Architects» απασχολεί πάνω από 350 εργαζόμενους.
- Το πρώτο διεθνώς αναγνωρισμένο πρότζεκτ της θεωρείται ο πυροσβεστικός σταθμός Vitra στη Γερμανία, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1993. To κτίριο λειτουργεί πλέον ως μουσείο.
- «Οι γυναίκες συνήθως ακούν “Δε θα τα καταφέρεις. Είναι πολύ δύσκολο. Δε μπορείς να το κάνεις. Μη συμμετάσχεις σε αυτόν το διαγωνισμό, δε θα κερδίσεις ποτέ”. Χρειάζονται αυτοπεποίθηση και ανθρώπους που θα τις ενθαρρύνουν.» είχε δηλώσει σχετικά με τη θέση των γυναικών στο χώρο του design.
- Η Zaha Hadid επρόκειτο να αναλάβει την κατασκευή του Ολυμπιακού Σταδίου για τους Ολυμπιακούς του Τόκιο το 2020, αλλά το σχέδιο κρίθηκε εξαιρετικά ακριβό και εγκαταλείφθηκε.
- Η ίδια ανέλαβε το σχεδιασμό του σταδίου που θα φιλοξενήσει τους αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου το 2022 στο Κατάρ, κατά τη διάρκεια της κατασκευής του οποίου λέγεται ότι πέθαναν εκατοντάδες εργάτες. Η Hadid έσπευσε να τονίσει η ανάμειξη της στο σχεδιασμό του σταδίου δεν είχε καμία σχέση με το θάνατο των εργατών και ότι, αν όντως υπάρχει κάποιο πρόβλημα στην κατασκευή του, αυτό περνά αυτόματα στη δικαιοδοσία της κυβέρνησης του Κατάρ.
+1. Στο βιογραφικό της συναντάμε και την ιδιότητα της σχεδιάστριας επίπλων αλλά και της fashion designer, καθώς στην καριέρα της συνεργάστηκε με κορυφαίους οίκους μόδας, όπως Chanel, Louis Vuitton, Melissa, Georg Jensen, United Nude, Lacoste και Lalique.
