Ο γκαλερίστας που ανήγαγε την τέχνη σε τρόπο ζωής.
Ο ιδιοκτήτης της γκαλερί Ειρμός, Δημήτρης Τόλης, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα εραστή της τέχνης, αφού από πολύ μικρός έχει ταυτίσει την ύπαρξή του με αυτή. Μεγαλωμένος ανάμεσα σε έργα σπουδαίων καλλιτεχνών, είχε την τύχη να αναπτύξει ταυτόχρονα την τέχνη του ζην, την οποία και μοιράστηκε μαζί μας, μιλώντας για την ενδιαφέρουσα καθημερινότητά του, τη σημασία της τέχνης στα χρόνια της κρίσης και τα νέα επαγγελματικά του σχέδια.
Μια ζωή μέσα στην τέχνη! Τι αναμνήσεις έχετε από τα παιδικά σας χρόνια; Τι θυμάστε από τις στιγμές που περνούσατε στην γκαλερί των γονιών σας;
Μια ζωή μέσα στην τέχνη, μια ζωή ευτυχισμένη, καθώς αυτό το τόσο ιδιαίτερο περιβάλλον είναι ο παράδεισος για ένα παιδί, αρκεί να νιώσει μέρος του, χωρίς τα “μην αγγίζεις”, “όχι αυτό”, “ούτε εκείνο”. Είχα την τύχη, λοιπόν, να μεγαλώσω παίζοντας ανάμεσα στα έργα, ζωγραφίζοντας καθισμένος στο πάτωμα παρέα με τον Φασιανό, να ταξιδέψω με τον Τέτση, να βολτάρω στην Αθήνα με τον Μυταρά, να συναντήσω ανθρώπους, να ακούσω όσα δεν μπορεί ποτέ κανείς να μάθει μελετώντας.
Αν και σπουδάσατε Μηχανικός, ήταν μάλλον λογικό να σας κερδίσει η τέχνη και η ενασχόληση με την γκαλερί της οικογένειάς σας. Μιλήστε μας για την καθημερινότητά σας ανάμεσα στα έργα ξεχωριστών καλλιτεχνών.
Η καθημερινότητα με την τέχνη είναι μαζί ένα μεγάλο σχολείο και μια απολαυστική, απελευθερωτική συνήθεια. Ένας μαγικός τόπος, όπου το χόμπυ γίνεται επάγγελμα και το ανάποδο. Μια δουλειά χωρίς ωράριο, μια σχέση βαθιά ανταποδοτική. Οι συζητήσεις στην γκαλερί, οι επισκέψεις στα ατελιέ, το “κυνήγι του θησαυρού”, ο σχεδιασμός των εκθέσεων, τα ταξίδια, ο ίδιος ο χώρος του Ειρμού δίπλα στη θάλασσα δεν αφήνουν περιθώρια για μονοτονία, κάνοντας την κάθε μέρα μοναδική.
Η γκαλερί Ειρμός από το 1981 αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους χώρους Τέχνης στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Τι είναι αυτό που την κάνει να ξεχωρίζει μέχρι και σήμερα;
Νομίζω πως ο σεβασμός προς τον καλλιτέχνη, το έργο του αλλά και παράλληλα προς το κοινό, συνδυασμένος με το πόσο αγαπούμε αυτό που κάνουμε είναι η βάση αυτού που περιγράφετε. Παλιότερα υποκαθιστώντας τον ρόλο των ελλιπών δημοσίων δομών, η γκαλερί αποτελούσε ιδιότυπο μέρος μια εκπαιδευτικής διαδικασίας, ενώ στη συνέχεια παρέμεινε πόλος οργάνωσης και παραγωγής αισθητικής στην καθημερινότητα της πόλης μας, μέσα από δεκάδες εκθέσεις αλλά και παράλληλες δραστηριότητες και εκδηλώσεις.
Τι περιλαμβάνει για εσάς η λέξη “τέχνη” και ποια η σημασία της στη ζωή σας;
Πέρα από τον ατέλειωτο διάλογο του τι είναι τέχνη, θέλω να σταθώ στο τι δεν είναι. Δεν είναι σίγουρα αυτή η “βροχή” πλέον εικόνων, ήχων και παραστάσεων. Η τέχνη ξεκινάει από το σημείο, που θα πάρουμε κάτι από αυτά και θα το βάλουμε μέσα μας, θα σκεφτούμε πάνω του, θα αισθανθούμε μέσα από αυτό, θα γίνει έστω και για λίγο μέρος της ζωής μας. Πέρα, όμως, από τα εικαστικά υπάρχει η τέχνη του ζην, το ars vivendi, καλλιεργώντας το οποίο μόνο πλουσιότεροι μπορούμε να γίνουμε. Όσο για μένα, τολμώ να πω πως η τέχνη είναι η ζωή μου κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Διανύοντας μια δύσκολη οικονομικά περίοδο για τη χώρα, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η τέχνη αποτελεί πια “είδος πολυτελείας”. Ποια η γνώμη σας για την παρουσία και τον ρόλο της στα χρόνια της κρίσης;
Άλλη μια παρανόηση είναι το ότι η τέχνη αποτελεί είδος πολυτελείας. Πέρα από την αγορά της τέχνης που είναι ένα μέρος της όλης διαδικασίας, η ενασχόληση με αυτή είναι κάτι που αφορά τον καθένα μας, ακόμη περισσότερο σε δύσκολες και “σκοτεινές” περιόδους. Ένα ευγενές είδος ψυχαγωγίας, ένα “καταφύγιο” για το μυαλό και την ψυχή. Επιστρέφοντας στην αγορά της τέχνης, όμως, καλό είναι να μην τη συνδέουμε αποκλειστικά με την εκκωφαντική ειδησεογραφία του χώρου, με τις τιμές ρεκόρ και τους μεγιστάνες. Η αγορά της τέχνης -αν και φυσικά όχι είδος πρώτης ανάγκης- είναι κάτι αρκετά προσιτό σε διάφορες εκδοχές (έργα νέων καλλιτεχνών, πολλαπλά έργα, αντικείμενα τέχνης). Ας μην ξεχνούμε πως ένα έργο τέχνης, εκτός από κομψό δώρο ή μια μικρή επένδυση, έχει τη δυναμική να αλλάξει τη ζωή μας.
Στον προσωπικό σας χώρο τι μερίδιο καταλαμβάνουν τα έργα τέχνης; Υπάρχει κάποιος καλλιτέχνης, στον οποίο έχετε ιδιαίτερη αδυναμία;
Πάντα με συντροφεύουν έργα τέχνης. Σε όσα σπίτια έχω αλλάξει υπήρξαν κάποια έργα που δεν αποχωρίστηκα ποτέ, ενώ άλλα ήρθαν και έφυγαν με μεγαλύτερη ευκολία. Όσο για τις αδυναμίες μου… Θεωρώ πως έχω αδυναμίες σε συγκεκριμένα έργα και ανθρώπους -όχι σε καλλιτέχνε-, ως οντότητες, τους οποίους και σέβομαι.
Αυτό το διάστημα στην γκαλερί Ειρμός φιλοξενείται μια σειρά εκθέσεων με τον τίτλο “Όμοιος-Έτερος: Πορείες Ι”, με έργα σπουδαίων καλλιτεχνών όπως Βακαλό, Γαΐτη, Εγγονόπουλου, Μυταρά,Τσαρούχη, Χατζηκυριάκου-Γκίκα κ.α. Λίγα λόγια για την έκθεση και μέχρι πότε μπορούμε να την απολαύσουμε στην πόλη μας.
Η ιδέα για την έκθεση αυτή προέκυψε από μια ερευνητική και κάπως παιχνιδιάρικη διάθεση, του να αναζητήσουμε το αναπάντεχο στις δουλειές διαφόρων καλλιτεχνών. Βασικός άξονας ήταν να υπάρχει ένα έργο αναγνωρίσιμο ως κανόνας και τουλάχιστον ένα ακόμη από διαφορετική και λιγότερο γνωστή φάση της δουλειάς του καλλιτέχνη. Μέσα, όμως, από αυτές τις επιμέρους πορείες βλέπει κανείς να ξεδιπλώνεται η μεγάλη εικόνα της ιστορίας της τέχνης στην Ελλάδα, κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Συγκεντρώνοντας το υλικό, καταστρώσαμε λόγω έκτασης ένα σχέδιο για 4 εκθέσεις (άνοιξη ’18, φθινόπωρο ’18, άνοιξη ’19, φθινόπωρο ’19). Το πρώτο μέρος ολοκληρώθηκε με επιτυχία το προηγούμενο Σάββατο, αλλά με χαρά σας προσκαλώ να σημειώσετε τις επόμενες εκθέσεις στο ημερολόγιό σας.
Tι περιλαμβάνουν τα άμεσα επαγγελματικά σας σχέδια;
Την Παρασκευή 1 Ιουνίου εγκαινιάζουμε μια έκθεση-αφιέρωμα στα 20 χρόνια (1985-2005) του ‘Α Εργαστηρίου της Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, την ευθύνη του οποίου έχει η Τέτα Μακρή, με τίτλο “και το πλοίο φεύγει_e la nave va”. Στη συνέχεια, μετά το καλοκαιρινό διάλειμμα επιστρέφουμε τον Σεπτέμβριο, με μια μεγάλη συνεργασία με το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης στα πλαίσια της PhotoBiennale 2018.
Brief Q&A
Aγαπημένος προορισμός: το επόμενο ταξίδι
Aγαπημένο στέκι στην πόλη: εκεί όπου συναντώ τους φίλους μου
Στον ελεύθερό μου χρόνο: μεταξύ άλλων διαβάζω
Στο σπίτι χαλαρώνω: με όσους αγαπώ
Καλλιτεχνικά ρεύματα που αγαπώ: τελευταία μελετώ πολύ την arte povera και τον μινιμαλισμό
Aν δεν ήμουν γκαλερίστας θα ήμουν: γκαλερίστας!
Photos: Yannis Gutmann
